ყველაზე დიდი არებს შორის არის ჰიაცინტის არა. მისი სიგრძე 100-105 სანტიმეტრია. ტანის სიგრძის დაახლოვებით ნახევარი კუდია. ფრთა 38-39 სმ-ია. წონა კი 1500 გრამი. ის მთლიანად ლურჯი ფერისაა. სხვა არებისაგან განსხვავებით მას “სახე” ბუმბულით აქვს დაფარული. ნისკარტის ქვედა ნაწილსა და თვალს ყვითელი ფერის კანი აქვს გარშემორტყმული. ნისკარტი დიდი, ნაცრისფერ-შავი აქვს. მამრს ის ბევრად დიდი აქვს ვიდრე მდედრს. ის ძალზე ძლიერია. მისი საშუალებით შეუძლიათ გატეხონ საკმაოდ მკვრივი თხილი, დაღრნან დიდი ტოტები, შეუძლიათ გატეხონ რკინის მავრთულები, ადამიანს გადაუტეხონ თითის ფალანგები. ხმა აქვთ ძალიან ძლიერი, არასასიამოვნო და ზოგჯერ თითიქოს ჩახლეჩილიც კი. მათი ხმა საკმაოდ დიდ მანძილზე ისმის, დაახლობინადრობს ბრაზილიის ჯუნგლებში, ამაზონის სამხრეთით. ტყეების პირას, ჭაობიან ადგილებში, პალმების ნარგავებში. გვხვდებიან მდინარეების გაყოლებით, ნაპირებზე. ჰიაცინტის არები ცხოვრობენ წყვილებად ან პატარ-პატარა ჯგუფებად. ჯგუფებში მათი რაოდენობა 6-დან 12-მდე მერყეობს. აქტიურები არიან დღისით. ყოველდრიურად დაფრინავენ საკვების საშ ... კითხვის გაგრძელება »

სენეგალის თუთიყუშის სიგრძე 22-25 სმ-ია. იწონის დაახლოვებით 125-170 გრამს. შეფერილობა ძირითადად მწვანე აქვს. სხეულის ზედა ნაწილი, ფრთები და კუდი მუქი მწვანე აქვს, ხოლო მუცლის ქვედა ნაწილი ნარინჯისფერ-ყვითელი. მკერდზე აქვს მწვანე ფერის ნახატი. “შარვალი” მწვანე აქვს, ხოლო ფეხები ვარდისფერი. თავი მუქი ნაცრისფერი, მასიური ნისკარტი კი შავი ფერის. თვალი ყვითელი აქვს, ახალგაზრდა ფრინველებს კი ნაცრისფერი. თვალებით შეიძლება მივხვდეთ, თუ როგორ ხასიათზეა თუთიყუში. როცა სენეგალის თუთიყუში აღელვებულია მისი თვალის გუგები იწყებენ სწრაფად გადიდებასა და შემცირებას. მდედრის აღნაგობა უფრო სიმეტრიულია, მას შედარბუდობენ ხის ფუღუროებში. მამრი ცეკვით იზიდავს მდედრს. ბუდეში საშუალოდ 3-დან 5 კვერცხამდეა. მდედრი კვერცხებზე 22-24 დღის განმავლობაში აზის, ხოლო მამრს მოაქვს მისთვის საკვები და იცავს ბუდეს. ბარტყები ბუდიდან გამოდიან 11 კვირის ასაკში. მათ ნაცრისფერი შეფერილობის თავი და ლოყები აქვთ. თვალი როგორც უკვე ზემოთ ითქვა ნაცრისფერი, ყვითელი ფერის მხოლოდ 12-14 თვის ასაკში უხდებათ.
ბინადრობს აფრიკის სამხრეთ ... კითხვის გაგრძელება »

თუთიყუშებისათვის ფრთების შეკვეცა ხდება (საჭიროა) მაშინ, როცა ჩნდება გამოუვალი მდგომარეობა – ვერ იჩვევთ თუთიყუშს, ან როცა არის იმის საჭიშროება, რომ ის გაფრინდება. ერთი სიტყვით მიზეზი შეიძლება ათასი მოიებნოს.   მიუხედავად იმისა, რომ მე პირადად ამის წინააღმდეგი ვარ (რადგან თუთიყუში ამ დროს დიდ სტრესს იღებს, პატარას კი არასწორი მოპყრობის შემთხვევაში შესაძლოა დაუზიანდეს (ამოუვარდეს) ფრთა და ა.შ. ), მით უმეტეს კი ისეთი პატარა სახეობებისათვის, როგორიცაა ტალღისებრი თუთიყუში, უმჯობესია განვათავსო ინსტრუქცია, რადგან თუ საბოლოოდ გადაწყვეტთ, ყველანაირი წესების დაცვით გააკეთოთ ეს, რათა თუთიყუშს ნაკლები სტრესისენეგალის თუთიყუში საკმაოდ აქტიური, გონიერი ფრინველია, თუმცა ძალიან ფრთხილი. ხშირშემთხვევაში მათ მოთვინიერებას ართულებს მათი “პანიკიორული” ბუნება. როდესაც სახლში მოგყავთ სენეგალი (ეხება არა მხოლოდ ამ სახეობას, არამედ საერთოდ თუთიყუშებს), გარკვეული დრო არ უნდა შეაწუხოთ, რათა თუთიყუშს მიეცეს მშვიდ გარემოში ადაპტირების საშუალება. მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ფრინველი დაიწყებს ჭამას საკუთარი საკვებურიდან ... კითხვის გაგრძელება »

მსოფლიოს მრავალ ზოოლოგიურ ბაღსა თუ ზოოპარკში ნახავთ თუთიყუშების ულამაზესი გვარის – არების წარმომადგენლებს, რომლებიც სხვა თუთიყუშებისაგან დიდი ზომებითა და მკვეთრი ფერებით გამოირჩევიან. ბუნებაში არების სულ 15 სახეობა არსებობს (მათ შორის 7 სახეობა სამწუხარდ გადაშენბულია), განსხვავებული კლასიფიკაციის მიხედვით, სახეობათა რიცხვი მოცემულ გვარში 20-მდე მერყეობს.        

 დილეტანტის დონეზე არები შეიძლება დაიყოს ორ – დიდ და მცირე არებად. ყველა მათგანს გრძელი, ლამაზი კუდი, შედარებით დიდი თავი და მაღალი წაკაუჭებული ნისკარტი აქვს. მათი “სახის” მხოლოდ მცირე ნაწილია დაფარული ბუმბულით. ფრენისას ისინი ულამაზეს სურათს ქმნიან. როგორც უკვე აღვნიშნეთ,  ფრინველებს მრავალფეროვანი ბუმბული აქვთ, თუმცა “დიდ არებს” მათი მცირე მოძმეებისაგან განსხვავებით, ბუმბულის უფრო “მდიდარი” შეფერილობა ახასიათებთ, რაც, ალბათ იმით აიხსნება, რომ მცირე ზომის არებს უფრო მეტი ბუნებრივი მტერი ჰყავთ და თავშესაფარ სჭირდებათ (“ღარიბი” საფარველი მათ ხის ტოტებში შეუმჩნეველს ხდის).

მოსიყვარულე თუთიყუში (Попугаи Неразлучники, love birds) – გ. შოვნაძის სტატია FlorAnimals-ისთვის

ამ პატარა, ლამაზ არსებებს ასეთი სახელი დაარქვეს შემდეგი მიზეზის გამო: ითვლებოდა, რომ  თუ წყვილიდან ერთი კვდებოდა, მწუხარებისგან მალე მეორეც იღუპებოდა, მაგრამ ეს უფრო რომანტიკული ზღაპრის ნაწილია (თუმცა არ არის გამორიცხული, რომ ასეთი რამ მართლაც მოხდეს, უფრო სწორად ხდება კიდევაც, თან არამხოლოდ მოსიყვარულე, არამედ სხვა სახეობის (განსაკუთრებით საშუალო და დიდი ზომის) თუთიყუშებში). მათი ასეთი შეკავშირებული თანაცხოვრების გამო მეცნიერული სახელწოდებაც შესაბამისია – Agapornis (agapein ბერძნულად – უყვარდეს, სიყვარული, ხოლო – ornis ფრინველს ნიშნავს). აღსანიშნავია ისიც, რომ ამ სახეობას მართლაც მჭიდრო ოჯახური კავშირი ახასიათებს, ისინი ერთად დაფრინავენ წყლის დასალევად და საკვების საშოვნელად, ერთად ისვენებენ, ერთმანეთს დიდი მანძილით არ შორდებიან. შეიძლება ითქვას, რომ მთელი ცხოვრება ერთად არიან. ძალიან უყვართ წყლით გაგრილება,  წყალში თამაში (თუმცა სხვა თუთიყუშების სახეობებსაც ახასიათებთ ასეთი რა ... კითხვის გაგრძელება »

ისინი ბინადრობენ ავსტრალიასა და ინდონეზიაში. ამ თუთიყუშების ნისკარტებს განსაკუთრებული აღნაგობა აქვთ. მათი ნისკარტის ფართე, ქვედა ნაწილი მოიცავს შედარებით ვიწრო, ნისკარტის ზედა ნაწილს. თავზე კაკადუს ყველა სახეობას სხვადასხვანაირი ზომის ქოჩორი აქვს. კაკადუთა ნაირსახეობის უმეტესობას თეთრი, იშვიათად შავი შეფერილობა აქვს (რა თქმა უნდა შეფერილობა დამოკიდებულია თუთიყუშის სახეობაზე; არსებობს ასევე ვარდისფერი კაკადუც, რომელიც მიკუთვნეს თესულ 21 სახეობის კაკადუ არსებობს (მათ შორის ნიმფაც). ზოგიერთი მაგთანი მონოტიპურია (ანუ სახეობა არ იშლება ქვესახეობებად). ასეთები არიან მაგალითად: გოფინის კაკადუ, მოლუკის კაკადუ, ნიმფა და სხვები. ზოგიერთი კი პირიქით იშლება ქვესახეობებად, ასეთებია დიდი და მცირე ყვითელქოჩორა კაკადუები, ვარდისფერი კაკადუ, შავი კაკადუ, ტრაურიანი კაკადუ და სხვები.თრ კაკადუებს).

პირანიასებრნი (ლათ. Serrasalmidae) — მტაცებელი თევზების ოჯახი კობრისებრთა რიგისა. აქვთ ძლიერი ყბები და ბასრი კრიბელი. ოჯახში 3 გვარია. ბინადრობენ სამხრეთ ამერიკის მტკნარ წყალში. პირანიასებრთა დიდი ქარავნები თავს ესხმიან ნადავლს, მსხვერპლის სხეულიდან გლეჯენ ხორცს ნაკუწებად (ერთ წუთში შეუძლიათ ძვლებამდე გაასუფთაონ დიდი ცხოველი, მაგ., წყლის გოჭი). ადამიანისათვის განსაკუთრებით საშიშია მსხვილ პირანიასებრთა 4 სახეობა, რომელთაგან ყველაზე მეტად ცნობილია 30 სმ-მდე სიგრძის ჩვეულებრივი პირანია (Rooseveltiella nattereri) და 60 სმ-მდე სიგრძის დიდი პირანია (Pygocentrus piraya). აკვარიუმში აგრესიულობას კარგავენ.

თუთიყუშები ცნობილი არიან, როგორც ფერადი, მეგობრულად განწყობილი ტროპიკული ჩიტები, რომლებსაც უყვართ ხილი და მარცვლეული. მრავალ ადამიანს ჰყავს სახლში თუთიყუში და გავრცელებული სტერეოტიპის მიხედვით, ისინი მეკობრეების განუყრელი თანამგზავრები იყვნენ. თუმცა რაც შეეხება ახალ ზელანდიურ მთის თუთიყუშს კეას, ამ საკითხში გამონაკლისია. მისი წონა საშუალოდ 1 კგ-ია, გაშლილი ფრთების სიგრძე კი 1 მეტრს აჭარბებს. კეა ხორცისმჭამელი თუთიყუშია და ნადირობს პატარა ფრინველებსა და ძუძუმწოვრებზე, რიგ შემთხვევებში – ცხვრებზე. დაფიქსირებულია, როგორ აგლეჯს ხოლმე კეა ცხვარს ქსოვილებს და ხარბად აცხრება ქონსა და ხორცს, რაც უმეტესწილად მსხვერპლის სიკვდილით სრულდება. კეას ასევე შეუძლია მანქანის განათების წყობიდან გამოყვანა და ფანჯრის ჩამსხვრევა. მთაში მობინადრე კეა უხეშმა გარემომ ყველაზე მოხერხებულ თუთიყუშად და ერთ-ერთ უჭკვიანეს ფრინველად აქცია. საკბილოს ძიებისას ის შევარდენივით ნავარდობს და ჟღერადობაც მისი მსგავსი აქვს. ადამიანების მხრიდან გახშირებული ნადირობის გამო ამჟამად კეა საფრთხეში მყოფ სახეობად ითვლება.